Trong những năm gần đây, lạm phát là cụm từ được nhắc đến nhất. Tuy nhiên nhiều người vẫn còn băn khoăn và chưa hiểu rõ về khái niệm này. Vậy lạm phát là gì? Tác động mà nó mang lại như thế nào? Cách kiểm soát lạm phát ra sao?
Lạm phát là một trong những chỉ tiêu kinh tế vĩ mô mà bất kỳ nhà đầu tư hay người tiêu dùng cũng cần quan tâm đến. Chính vì lẽ đó mà bài viết này, dautukiemtien sẽ giới thiệu chi tiết những vấn đề liên quan đến lạm phát là gì, cùng chúng tôi tìm hiểu nhé.
Lạm phát là gì?
Lạm phát là việc tăng mức giá chung của hàng hóa, dịch vụ một cách liên tục trong khoảng thời gian nhất định nào đó, làm cho đồng tiền bị mất đi giá trị so với giá trị của nó ở thời điểm trước đó. Theo kinh tế vĩ mô thì lạm phát chính là sự mất giá của một loại tiền tệ nào đó.
Mức giá chung tăng cao thì một đơn vị tiền tệ sẽ mua được ít hơn số lượng dịch vụ hay hàng hóa so với trước. Theo đó, có thể hiểu lạm phát phản ánh sự suy giảm về sức mua của đồng tiền.
Đây là một trong những hiện tượng kinh tế tự nhiên đang xảy ra ở tất cả các nền kinh tế đang sử dụng tiền mặt làm phương tiện thanh toán. Với tỷ lệ lạm phát tính là phần trăm (%). Hiện tại, được chia ra 3 mức độ lạm phát như sau:
+ Tự nhiên: <10% : Với mức lạm phát này chứng tỏ người dân vẫn đang tin tưởng vào đồng tiền và mọi thứ vẫn đang khá ổn định.
+ Phi mã: 10% < lạm phát < 1000% : Giá trị đồng tiền đang mất giá trị khá nhiều. Lúc này mọi người sẽ không tích trữ tiền mặt nhiều mà sẽ hướng đến tích trữ ngoại tệ hoặc vàng để đảm bảo mức độ ổn định hơn.
+ Siêu lạm phát: > 1000% : Nếu tình trạng này diễn ra, nền kinh tế sẽ bị khủng hoảng, hàng hóa sẽ khó được giao dịch bằng tiền mà thay thế bằng hình thức trao đổi hàng hóa.
7 nguyên nhân dẫn đến tình trạng lạm phát hiện nay
Có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng lạm phát này. Trong đó, 2 nguyên nhân chính vẫn là “ lạm phát do cầu kéo” và “lạm phát do chi phí đẩy”. Chi tiết các nguyên nhân được dautukiemtien phân tích như sau:
(1) Lạm phát do cầu kéo
Đây là việc nhu cầu tiêu dùng của thị trường tăng lên. Việc tăng nhu cầu sử dụng của một mặt hàng nào đó giá của mặt hàng đó cũng tăng theo và kéo theo đó, giá của nhiều mặt hàng hóa hay dịch vụ khác cũng tăng lên.
Ví dụ cụ thể nếu nhu cầu sử dụng tôm tăng, làm cho nguồn hàng khan hiếm khi không đủ cung cấp. Từ đó, giá tôm tăng lên, kéo theo giá các mặt hàng chế biến từ tôm cũng tăng và các loại nông thực phẩm nuôi tôm cũng tăng…
(2) Lạm phát do chi phí đẩy
Lạm phát do chi phí đẩy là như thế nào? Bạn có thể hiểu đơn giản như sau khi các yếu tố đầu vào của một sản phẩm nào đó tăng như tiền nguyên vật liệu, tiền nhân công, tiền thuế…thì bắt buộc doanh nghiệp cũng sẽ phải tăng giá bán của mặt hàng đó lên để bảo toàn lợi nhuận. Điều này làm cho mức giá chung của toàn thể nền kinh tế cũng sẽ tăng.
(3) Lạm phát do cơ cấu
Trên thị trường, nhiều doanh nghiệp khi kinh doanh hiệu quả, đạt lợi nhuận cao thì họ sẽ tăng tiền công của người lao động. Đối với những doanh nghiệp kinh doanh không tốt nhưng vì xu hướng của thị trường nên họ cũng bắt buộc phải tăng tiền công cho người lao động.
Nhưng doanh thu không tốt, để có đủ tiền để tăng lương cho người lao động thì họ bắt buộc phải tăng giá sản phẩm. Điều này dẫn đến tình trạng lạm phát.
(4) Lạm phát do xuất khẩu
Khi số lượng hàng hóa xuất khẩu tăng lên làm cho tổng cầu xuất khẩu tăng nhưng tổng cung không thể đáp ứng được. Lúc này cần gom đủ hàng hóa trong nước cho nhu cầu xuất khẩu. Chính vì vậy mà cầu trong nước sẽ không được đáp ứng, làm mất đi sự cân bằng giữa tổng cung và tổng cầu – dẫn đến lạm phát.
(5) Lạm phát do nhập khẩu
Lạm phát là gì? Lạm phát do nhập khẩu là như thế nào? Khi giá hàng hóa nhập khẩu tăng ( nguyên nhân có thể là do thuế phí nhập khẩu tăng, giá cả thị trường thế giới tăng…) sẽ làm cho giá bán hàng hóa tăng lên. Đến một thời điểm nào đó khi mà mức giá chung của các mặt hàng nhập khẩu tăng mạnh sẽ dẫn đến lạm phát.
(6) Lạm phát do cầu thay đổi
Nguyên nhân này là do sự thay đổi về nguồn cung cầu, dẫn đến tình trạng độc quyền cho một loại mặt hàng nào đó. Mặc dù khi cầu đã giảm thì mặt hàng đó vẫn không giảm giá. Điều này cũng góp phần làm nên lạm phát.
(7) Lạm phát do tiền tệ
Lạm phát do tiền tệ là trường hợp mà lượng tiền lưu thông trong nước tăng. Ví dụ như ngân hàng Trung ương mua ngoại tệ vào để giữ cho đồng tiền không bị mất giá hoặc họ mua công trái theo yêu cầu của nhà nước. Điều này làm cho lượng tiền lưu thông tăng lên và gây ra lạm phát.
Lạm phát gây ảnh hưởng như thế nào tới nền kinh tế?
Sau khi tìm hiểu lạm phát là gì thì cùng dautukiemtien tìm hiểu tác động của lạm phát đến nền kinh tế hiện nay nhé.
Việc tỷ lệ lạm phát cao sẽ gây ra những hậu quả vô cùng lớn cho nền kinh tế của một quốc gia. Trong đó phải kể đến như sau:
+ Thứ nhất: Lạm phát ảnh hưởng đến thu nhập của người lao động. Khi thu nhập cao thì việc quy đổi số tiền đó ra những mặt hàng có giá trị lại rất thấp.
+ Thứ hai, ảnh hưởng đến lãi suất của ngân hàng. Khi lãi suất tăng sẽ làm cho nền kinh tế bị suy thoái. Lúc này, tỷ lệ thất nghiệp cũng sẽ tăng lên cao.
+ Thứ ba, ảnh hưởng trực tiếp đến các khoản nợ quốc gia. Khi lạm phát xảy ra đồng tiền sẽ bị mất giá. Nếu chúng ta quy đổi ra đồng tiền nước ngoài thì số tiền nợ này tăng mạnh, làm cho các khoản nợ ngày càng trầm trọng hơn.
+ Thứ tư, lợi nhuận phân chia không đồng đều, làm cho sự chênh lệch giữa người giàu và người nghèo càng rõ rệt.
+ Thứ năm, tác động đến lợi nhuận của nhà đầu tư. Mặc dù cùng nhận về cùng số tiền đó nhưng chắc chắn giá trị của nó sẽ không còn được như trước.
Mặc dù vậy, trong quá trình tìm hiểu lạm phát là gì, chúng tôi nhận thấy không phải trường hợp lạm phát nào cũng sẽ mang lại những tác động xấu. Lạm phát tác động sớm đến những người luôn tích trữ tiền mặt, nếu họ dùng số tiền đó để đầu tư vào bất động sản, trái phiếu,…thì sẽ đảm bảo an toàn hơn vì những loại tài sản đó sẽ tăng theo thời gian.
Các biện pháp kiểm soát lạm phát là gì?
Nhằm giảm bớt những tác động tiêu cực của lạm phát đến nền kinh tế, một số biện pháp có thể sử dụng như sau:
Giảm bớt lượng tiền trong lưu thông
Nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát chính là sự mất giá của đồng tiền. Chính vì vậy, nên ngừng phát hành tiền để làm giảm lượng tiền trong lưu thông. Bên cạnh đó, nên tăng lãi suất tái chiết khấu, lãi suất tiền gửi để thúc đẩy mọi người gửi tiền vào ngân hàng nhiều hơn.
Nhìn chung, đây là biện pháp kiểm soát lạm phát có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất.
Ngoài ra, có thể làm giảm sức ép lên giá cả hàng hóa, dịch vụ để tăng thêm lượng hàng hóa, dịch vụ cho thị trường trong nước.
Thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh
Bên cạnh việc kiểm soát lượng tiền trong lưu thông thì việc thúc đẩy hoạt động kinh doanh cũng chính là biện pháp giúp kiểm soát tình trạng lạm phát cực kỳ hiệu quả.
Bởi chi khi lượng hàng hóa trên thị trường đủ cung cấp cho nhu cầu của người dân thì lạm phát mới thuyên giảm được. Nhất là những mặt hàng hóa thiết yếu cần phải được thường xuyên theo dõi để có biện pháp tương ứng với tình hình thực tế của thị trường.
Thi hành các chính sách thắt chặt tài chính
Nhà nước cần thực hiện điều hành lãi suất, điều chỉnh tỷ giá hối đoái linh hoạt,…Bên cạnh đó cần phải cân đối lại lại ngân sách nhà nước và tạm hoãn các khoản chưa cần thiết.
Bên cạnh đó, nhà nước nên giảm thuế, hỗ trợ người lao động tiền thuê nhà,…Những việc làm này giúp làm bình ổn giá, làm giảm áp lực lạm phát tăng cao.
Phân biệt lạm phát và giảm phát
Lạm phát là gì? Điểm khác biệt với giảm phát. Nhìn chung, đi cùng với Lạm phát chính là giảm phát. Nếu như tình trạng lạm phát xảy ra khi “Mức giá chung tăng – sức mua giảm” thì ngược lại, giảm phát sẽ xảy ra khi “Mức giá chung giảm – sức mua tăng”.
Sự khác biệt giữa 2 loại hình này được chúng tôi liệt kê chi tiết trong bảng sau:
Tiêu chí | Lạm Phát | Giảm phát |
Khái niệm | Là hình thức giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng liên tục làm cho nhu cầu mua suy giảm, đồng tiền bị mất giá. | Là tình trạng giá cả hàng hóa giảm làm cho nhu cầu mua của người dân tăng lên. |
Bản chất | Sự tăng giá nhanh trong thời gian dài, làm chênh lệch cung – cầu của hàng hóa, dịch vụ trên thị trường | Là sự giảm giá của hàng hóa, dịch vụ |
Nguyên nhân | Do nhu cầu tiêu dùng của thị trường thay đổi
Do chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng lên Lượng tiền mặt trong lưu thông tăng cao…. |
Sự suy giảm về nhu cầu sử dụng hàng hóa, dịch vụ |
Cách tính chỉ số lạm phát chuẩn nhất
Tỷ lệ lạm phát được tính toán và kiểm soát dựa trên lượng hàng hóa và chỉ số giá của nó. Trong đó, chỉ số giá tiêu dùng CPI (Consumer Price Index) và chỉ số giá bán buôn WPI (Wholesale Price Index) là 2 loại chỉ số được sử dụng phổ biến nhất.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI
Chỉ số này được tạo thành từ trung bình giá cả nhiều loại hàng hóa, dịch vụ trong một quốc gia như lương thực, chi phí y tế, chi phí đi lại, chi phí nhà ở,…Sự thay đổi của từng loại hàng hóa sẽ được tính toán dựa trên cơ cấu tỷ trọng tương ứng của chúng trong tổng lượng hàng hoá của quốc gia. Giá được sử dụng trong trường hợp này là giá bán lẻ.
Công thức tính lạm phát trong trường hợp này như sau:
Tỷ lệ lạm phát = (CPI hiện tại / CPI quá khứ ) *100%
Chỉ số giá bán buôn WPI
Nguyên tắc tính giá của WPI cũng tương tự như ở chỉ số CPI. Nhưng khác ở chỗ là giá hàng hóa sẽ được tính ở giai đoạn sản xuất bán buôn chứ không phải thành phẩm bán lẻ như CPI.
Chỉ số WPI giúp đo lường sự thay đổi về giá cả ở giai đoạn trước bán lẻ, phản ánh sự thay đổi của giá cả các hàng hóa trung gian từ góc nhìn của nhà sản xuất.
Các ngành nghề hưởng lợi nếu lạm phát xảy ra
Bất cứ trường hợp nào xảy ra cũng đều có 2 mặt và lạm phát cũng không ngoại lệ. Bởi nếu lạm phát xảy ra, nền kinh tế trở nên suy thoái thì nó vẫn mang lại các lợi ích cho nhiều ngành nghề như:
+ Ngành năng lượng, nguyên nhiên liệu: Bởi đây là ngành thiết yếu, là đầu vào cho nhiều ngành sản xuất tiêu dùng và hỗ trợ đời sống của người dân. Chính vì vậy nếu doanh nghiệp có thể tích trữ nguồn hàng từ trước thì khi lạm phát xảy ra, mức chi phí sẽ rẻ hơn và mức lợi nhuận thu về cũng tăng cao.
+ Ngành bảo hiểm: Khi lạm phát xảy ra, đặc biệt sau dịch Covid19 thì người dân càng ý thức hơn về sức khỏe của mình. Vậy nên mà các công ty bảo hiểm thường đạt được doanh số cao.
+ Ngành dược phẩm: Đây vẫn là ngành cực kỳ ổn định vì nhu cầu sức khỏe vẫn được quan tâm hàng đầu.
+ Ngành nông nghiệp, thực phẩm: Có thể nói, ngành này cũng nhận được nhiều dấu hiệu tích cực khi tình hình lạm phát xảy ra.
Lạm phát nên đầu tư gì?
Lạm phát là gì? Nên đầu tư gì khi lạm phát tăng cao? Có khá nhiều kênh đầu tư giúp bạn có thể kiếm được tiền dẫu cho thị trường vẫn đang lạm phát. Dưới đây là một số kênh đầu tư an toàn và được đánh giá cao, mời bạn cùng tham khảo:
Vàng
Vàng là loại tài sản luôn nổi tiếng với độ an toàn cao. Trong những năm gần đây, thực tế vàng đã tăng lên rất nhiều lần với lên tỉnh đến mốc 70 triệu/ lượng. Có nhiều nhà đầu tư đã kiếm được nhiều khoản lợi nhuận khổng lồ từ việc tích trữ và giao dịch vàng.
Về dài hạn, giá vàng có xu hướng tăng lên. Tuy nhiên, để đầu tư vàng thì bạn cũng nên tìm thời điểm thích hợp để mua. Nên nhân lúc giá vàng hạ thấp và bán lúc giá cao để có lợi hơn.
Bất động sản
Lạm phát là gì? Nên đầu tư gì khi lạm phát tăng cao chắc chắn bạn không thể bỏ qua kênh đầu tư này. Quỹ đất sẽ có giới hạn nhưng dân số ngày càng tăng. Vậy nên, theo thời gian, giá trị của bất động sản cũng sẽ tăng cao.
Lạm phát tăng cao làm cho bất động sản cũng có xu hướng tăng theo. Về lâu về dài, bất động sản sẽ càng có giá trị. Nếu biết cách đầu tư thì bạn sẽ không khó để gặt hái được thành công với lĩnh vực này.
Chứng khoán
Tính đến hết tháng 2/2024, số tài khoản chứng khoán đã đạt mốc 8.3 triệu. Điều này cho thấy, thị trường chứng khoán đang được người dân cực ưa chuộng. Trong đó, cổ phiếu cũng là một trong những sản phẩm đầu tư tiềm năng, giúp bạn có thêm giá trị tài sản.
Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng thị trường chứng khoán luôn có sự biến động thất thường. Vậy nên, hãy học hỏi, dành thời gian tích lũy kinh nghiệm để có những quyết định đầu tư hiệu quả, thu về lợi nhuận nhé.
Trái phiếu
Đây cũng là một sản phẩm thuộc thị trường chứng khoán nhưng mức độ rủi ro sẽ thấp hơn cổ phiếu. Trái phiếu ngân hàng sẽ càng đảm bảo an toàn hơn. Khi đầu tư vào trái phiếu, hãy lựa chọn nhữg trái phiếu của doanh nghiệp uy tín, có tiếng. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thường xuyên theo dõi thông tin phát hành để tận dụng được thời điểm mua trái phiếu với giá tốt nhất.
Gửi tiết kiệm ngân hàng
Đây cũng là cách thức được nhiều người lựa chọn khi tình hình lạm phát tăng cao. Nhờ sự giám sát trực tiếp của ngân hàng nhà nước nên việc các ngân hàng phá sản là điều khó xảy ra. Hơn nữa, các ngân hàng cũng đang có lãi suất tiền gửi cực hấp dẫn, giúp bạn thu được lợi nhuận trong quá trình tích lũy.
Tổng kết
Lạm phát là yếu tố vĩ mô cực kỳ quan trọng. Bạn cần quan tâm đến quá trình lạm phát để quản lý tốt nhất tài chính cá nhân. Không phải lạm phát tăng cao thì tài chính cũng đi xuống. Nếu có kế hoạch đầu tư phù hợp với tình hình thì bạn vẫn có thể kiếm được lời từ nó.
Như vậy, dautukiemtien vừa chia sẻ đến bạn đọc bài viết: “ Lạm phát là gì? Mức độ tác động và cách kiểm soát lạm phát “. Hi vọng qua bài viết này, bạn nhận được thêm nhiều kiến thức bổ ích về khái niệm quen thuộc này nhé.